نخستین روز از هفتمین همایش مدیران گروه سرمایه‌گذاری خوارزمی در سالن کنفرانس هتل بین‌المللی شهریار در حال برگزاری است.

دکتر سید مهدی برکچیان عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف  در این همایش درباره لزوم ایجاد تغییر در پارادایم مدیریت اقتصادی به عنوان پیش‌نیاز رشد شتابان و پایدار سخن گفت و خاطرنشان کرد: دستیابی به رشد شتابان و پایدار در سال‌های آینده یک ضرورت تاریخی است.

برکچیان با اشاره به افت قابل توجه تولید ناخالص داخلی در سال‌های گذشته افزود: در فاصله سال‌های 90 تا 93 تولید ناخالص داخلی ما 10 درصد کاهش داشته و از 90 تا امروز 12.5 درصد کاهش را تجربه کرده‌ایم. این میزان کاهش در فاصله سال‌های 55 تا 93 به 29 درصد می‌رسد؛ این در حالی است که در همین بازه، جهان 70 درصد رشد را تجربه کرده است.

او درباره آمار اشتغال در کشور گفت: در سال 94 جمعیت در سن اشتغال کشور 64 میلیون نفر بوده که 40 میلیون نفر آنها غیرفعال بوده‌اند و فقط 24 میلیون نفر فعالیت داشته‌اند. این به معنای این است که نرخ مشارکت در ایران 38 درصد بوده و این ما را در جمع سه کشور ضعیف دنیا از نظر بالا بودن نرخ مشارکت و به تبع آن نرخ تکفل قرار می‌دهد. به بیان دیگر، ویژگی اصلی بازار کار ایران نرخ مشارکت پایین و نرخ بیکاری دورقمی است.

به گفته برکچیان، با احتساب استانداردهای جهانی نرخ مشارکت ایران 45 درصد است و این در حالی است که متوسط نرخ مشارکت در جهان 64 درصد، در خاورمیانه 48 درصد و در شرق آسیا 70 درصد است. این صاحبنظر اقتصاد موتورهای محرکه رشد اقتصادی از منظر تقاضا را مرتبط با عوامل مصرف خصوصی، مصرف دولتی، سرمایه‌گذاری و صادرات ارزیابی کرد و گفت: در سال‌های 41 تا 55 عامل اصلی رشد کشور 77 درصد مربوط به سرمایه‌گذاری و 37 درصد مربوط به مصرف نهایی دولتی بوده است. برای کره جنوبی در این سال‌ها مصرف خصوصی و صادرات محرک اصلی رشد بوده است.

برکچیان دلیل اصلی رشدهای پایین و متلاطم کشور را اصرار بر حفظ الگوی رشد مبتنی بر جایگزینی واردات دانسته و می‌گوید: کشوری که جایگزینی واردات انجام می‌دهد، تا مدتی رشد اقتصادی خود را بالا می‌برد. اما بعد از مدتی تولید داخلی از نیاز داخلی فراتر می‌رود و کشور از رشد بازمی‌ماند. الگوی جایگزینی واردات سقفی دارد که همان نیاز داخلی است. مصداق بارز این مساله، وضعیت فعلی صنعت خودرو است.

او اضافه کرد: کشوری مثل کره جنوبی تولید را برمبنای بازار داخلی انجام نداد و سقف تولید خود را نیاز داخلی در نظر نگرفت و آن را متناسب با بازارهایی دانست که توان ورود به آن را دارد.

برکچیان ویژگی‌های استراتژی جایگزینی واردات را این‌چنین برشمرد: استراتژی توسعه درون‌گرا، تاکید بر کاهش واردات مصرفی، جهت‌گیری تولید و ساختار آن در پاسخ به نیازهای داخلی، اعمال سیاست‌های حمایتی (گلخانه‌ای) در جهت حمایت از تولید داخلی، کاهش تعرفه و تسهیل ورود ماشین‌آلات برای راه‌اندازی کارخانه در داخل و افزایش تعرفه به واردات کالاهای مصرفی.

او در ادامه گفت: در ایران فقط صنایعی رشد کرده‌اند که ساختاری متناسب با الگوی جایگزینی واردات داشتند. ایران در دوره‌هایی با توجه به بکر بودن بازارها، رشد مستمر بالای 10 درصد را تجربه کرد، اما این شرایط نمی‌توانست ادامه پیدا کند. به این ترتیب به دلیل عدم حضور در رقابت‌های جهانی صنایع تنبل و ناکارآمدی شکل گرفتند که عامل رشد نبودند. با این حال، ایران به دلیل مقتضیاتی درزمینه های سیاسی و بین‌المللی و... الگوی جایگزینی واردات را ادامه داد.

این کارشناس اقتصادی تاسیس سازمان تجارت جهانی در سال 95 میلادی را فرصتی تاریخی برای رشد اقتصادی دانست که مورد توجه سیاستگذاران کشور قرار نگرفته است. او در این باره گفت: برداشته شدن موانع تجاری و کاهش تعرفه‌ها در این سال فرصتی طلایی را برای بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور فراهم کرد تا بتوانند سهمشان را در بازارهای جهانی توسعه دهند، اما ما همچنان سیاست جایگزینی واردات را در پیش گرفتیم.

برکچیان در پایان تاکید کرد: برای جلوگیری از ورود اقتصاد ایران به دامنه رشد متناسب بانیازکشورباید روی سه عامل سرمایه‌گذاری، ارتقای بهره‌وری( از طریق دستیابی به تکنولوژی و اصلاح ساختارهای داخلی اقتصاد) و دستیابی به بازار تاکید داشت. تجربه نشان داده به جز الگوی توسعه صادرات، هیچ الگوی دیگری برای رشد مستمر وجود ندارد.

 وی بااشاره به ضرورت اجتناب ناپذیر جذب سرمایه های خارجی برای تحقق رشد مطلوب تاکیدکرد:اگر ما به روند فعلی ادامه دهیم ودرزمینه جذب سرمایه های خارجی به اهداف مشخصی دست نیابیم ، حتی با وجود نرخ‌های 10 تا 12 درصدی سرمایه‌گذاری هم نرخ رشد تولید بالقوه ناخالص داخلی فراتر از 3 درصد نخواهد بود.